Een fictieve aap werd geboren in een Chinees laboratorium

De afgelopen jaren heeft China, een centrum voor onderzoek naar niet-menselijke primaten, ons laten wennen aan de eerste wetenschappelijke ontdekkingen van prachtige aapjes. Begin 2014 verscheen het tijdschrift cel Het onthulde de geboorte van Lingling en Mingming, de eerste twee primaten waarvan het genoom werd bewerkt met behulp van Cripsr-Cas9, destijds een volledig nieuwe DNA-bewerkingstechnologie. In 2018 was er Zhong Zhong en Hua Hua, de eerste succesvolle kloning van twee primaten, 22 jaar nadat het schaap Dolly in Edinburgh (VK) werd gekloond. Begin 2019 zagen nog vijf gekloonde Chinese makaken, kopieën van een exemplaar dat genetisch gemodificeerd was om verstoringen van het circadiaanse ritme te veroorzaken, enige weerklank, gevolgd door andere ongeïdentificeerde apen met gedeeltelijk menselijke hersenen.

Ook geen kleine naam voor de krabetende makaak nr. 10, die twee en een half jaar geleden in Shanghai werd geboren en Het werd op 9 november gepresenteerd in het tijdschrift cel door een team onder leiding van Chen Liu (Instituut voor Neurowetenschappen van de Chinese Academie van Wetenschappen, Shanghai). Met zijn ogen en nagels die groen gloeiden onder het fluorescerende licht, overleefde het kleine dier slechts tien dagen voordat zijn gezondheid zo verslechterde dat hij euthanasie moest ondergaan. Het is het eerste voorbeeld van een chimere aap die wordt geboren en die een hoge concentratie cellen bevat die afkomstig zijn van een ander individu dan de foetus waarvan hij afkomstig is.

Wetenschappers weten al meer dan dertig jaar hoe ze zulke hersenschimmen in muizen kunnen maken. Deze technologie maakt het mogelijk genetisch gemodificeerde lijnen te verkrijgen die als model kunnen dienen voor het bestuderen van ziekten bij de mens. Maar bij niet-menselijke primaten blijft deze behandeling ineffectief en erg duur.

De geboorte van ‘nummer 10’ zou de weg kunnen vrijmaken voor dergelijke modellen bij primaten. Het recept blijft complex en onvolledig. Het bestaat uit het extraheren van stamcellen uit het eerste makakenembryo en het genetisch modificeren ervan – in dit geval om ze groen fluorescerend eiwit (GFP) uit de kwal tot expressie te brengen. Deze embryonale stamcellen worden vervolgens in een ander embryo ingebracht dat in het laboratorium wordt gekweekt. Het geheel wordt vervolgens geïmplanteerd in een draagmoeder.

Transformatie naar een vorm van interspecies chimerisme

Chinese onderzoekers moesten vele combinaties van culturele media testen voordat dit ‘transplantaat’ geaccepteerd werd. Opnieuw vertoonden de 74 embryo’s duidelijke tekenen van fluorescentie die waren overgebracht naar veertig draagmoeders, wat resulteerde in slechts twaalf zwangerschappen en zes voldragen geboorten. Maar uiteindelijk werd het chimerisme alleen gehandhaafd bij de geaborteerde mannelijke foetus en bij ‘nr. 10’ – de man die vrouwelijke cellen kreeg! Overal elders heeft het gastembryo de donorcellen verwijderd.

Je hebt 50% van dit artikel om te lezen. De rest is gereserveerd voor abonnees.